تماس با ماآیا ایرانیان در گذشته قاشق قابلمه و بشقاب نداشته اند ؟

قاشُق ، بشقاب و قابلمه واژه های ترکی اند . اصلاً بسیاری از کلمات دارای حرف قاف ترکی اند . مانند : قیچی ،قاشق ، قابلمه ، قره قروت ، قرمز ، قره قاتی ، قالپاق ، قالتاق ،قشون ، چخماق ، قلدر ، قشلاق ، ییلاق ، اتاق ،مشتلق ،قزل آلا و...

این نکته موجب شده است...

قابلمه

 نخست اینکه واژه ی قابلمه در زبان پارسی امروز چندین واژه ی برابر(معادل) دارد که عبارتند از:دیگ،دیگچه،کماجدون و.... و در زبان پارسی چند سده پیش هم واژه هایی پارسی هم چون تشت و تاس و... برای این ابزار وجود داشته است.در کردی فهلوی یا فیلی که هم ریشه پارسی است به قابلمه می گویند چانچـِـگ .در زیر می توانید به جستجو پیرامون واژه های یاد شده در فرهنگ واژگان(لغتنامه ی) معتبر اینترنتی دهخدا دسترسی داشته باشید:

http://loghatnaameh.com/home-fa.html

قاشق

پیرامون قاشق هم باید گفت که سندی بسیار معتبر در دست است و آن هم کتاب «تاریخ ایران-کمبریج»-(جلد دوم:هخامنشیان) است که در بخش تصاویر آثار هنری و صنایع باستانی ایران هخامنشی در این کتاب می توانید یک قاشق زرین به جای مانده از عهد هخامنشی را ببینید.

 

برای آشنایی با این کتاب ازلینک های زیر بهره ببرید:

http://shahrbaraz.blogspot.com/2009/10/blog-post.html

http://www.ibna.ir/prta6ynm.49ny015kk4.html

http://www.ketabnews.com/detail-1819-fa-7.html

همچنین واژه ی قاشق در زبان پارسی یک برابر دارد که آن هم واژه ی چمچمه می باشد.کردهای فهلوی ( فَیلی ) به قاشق می گویند : « چـَـمچـِـگ .در نزدیکی بدره ایلام روستای چمچگ زَر به معنی قاشق طلایی است .برای آشنایی با این واژه به لینک چمچمه در واژه نامه ی دهخدا بروید:

http://loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-18753ef33d3d46cca8e817717c5fc245-fa.html

افزون بر این، طی پژوهشی یافتم که بجز آن قاشق طلای هخامنشی،در موزه ی ملی ایران مجموعه ای

 از قاشق وچنگال های باستانی وجود دارد که در دو نگاره ی زیر یک قاشق نقره ای هخامنشی و یک چنگال ساسانی را می بینید:

قاشق نقره ای یافت شده در پاسارگاد-با دسته ای به شکل مرغابی

 

چنگال ساسانی

بشقاب

 درباره ی واژه ی بشقاب باید گفت که برابر این واژه در زبان فارسی ، واژه ی «دیس» است .واژه ی دیس امروزه هم برای ظروفی شبیه بشقاب،در اندازه های بزرگتربه کار می رود. اما برای آن چیزی که امروزه آن رابشقاب می نامیم ،این واژه دیگر کاربردی ندارد.

اما درایران پیش از این که واژه ی بشقاب جایگزین دیس  شود،بشقاب های بسیاری -به ویژه در عهد ساسانی- وجود داشته که امروزه در موزه های بزرگ جهان نگهداری می شود.جالب این جاست که یکی از این بشقاب ها در موزه ی آذربایجان تبریز نیز نگهداری می شود.

اکنون به بررسی تصاویری از بشقاب های ایران می پردازیم:

۱. بشقاب میناکاری شده ی ساسانی -سده ی 5میلادی

در لغتنامه ی دهخدا و سایت موزه ی مترو پلیتن درباره ی این بشقاب بخوانید :

http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-6ff3c91751e24caa954959b9ff66a4a8-fa.html

http://www.metmuseum.org/toah/ho/05/wai/ho_34.33.htm

۲.بشقاب ساسانی با طرح سیمرغ

 

بشقاب نقره ای با روکش طلا

مربوط به دوران ساسانیان

محل نگهداری :تبریز-موزه ی آذربایجان

 ۳. بشقاب ساسانی  با نقش سیمرغ

سده ی 5و6 میلادی

محل کشف:ارمنستان

محل نگهداری:موزه ی هنرهای اسلامی برلین

۴.بشقاب نقره ای ساسانی

 

بشقاب نقره ای به قطر 13.4 سانتی متر

ساخت :سده ی 7میلادی

 ۵.شقاب مشهور ساسانی

 

بشقابی که در وسط آن شاه ساسانی قرار دارد.

محل نگهداری: موزه ی بریتانیا

۶. بشقاب نقره ی ساسانی با نقش عقابی که زنی را در چنگال خود گرفته است.

محل نگهداری:موزه ی ارمیتاژ سن پترز بورگ

۷.بشقابی با نقوش شیشه ای

 

تصویر خسرو دوم در میانه ی ظرف است.

۸.بشقاب سده ی 4 میلادی

 

 در تصویر بالا شاپوردوم در حال شکار شیر می باشد.

محل نگهداری:موزه ی ارمیتاژ

۹.بشقاب نقره ای سده ی سوم میلادی

۱۰.بشقاب سده ی هفتم میلادی

 

محل نگهداری:موزه ی بریتانیا

۱۱.بشقابی با طرح پرنده ی دم بلند ایرانی

 

محل نگهداری: موزه ی بریتانیا

۱۲. بشقاب ساسانی سده ی 5میلادی

 

دراین تصویر شاهزاده ورهرام(بهرام)درحال شکار است.

محل نگهداری:موزه ی ارمیتاژ

۱۳. بشقاب سده ی 6و7 میلادی-نگاره ی شاه و شهبانو

گزیده ی سخن

درکتاب وندیداد توصیه می‌شود که:

[مردمان در ظرف‌های جدا خوراک بخورند و در لیوان‌های جدا آب بنوشند، با پای برهنه راه نروند و با پای برهنه به دستشویی نروند.]

قاشُق ، بشقاب و قابلمه واژه های ترکی اند . اصلاً بسیاری از کلمات دارای حرف قاف ترکی اند . مانند : قیچی ،قاشق ، قابلمه ، قره قروت ، قرمز ، قره قاتی ، قالپاق ، قالتاق ،قشون ، چخماق ، قلدر ، قشلاق ، ییلاق ، اتاق ،مشتلق ،قزل آلا و...

این نکته موجب شده است برخی ایرانی ستیزان بیایند و بگویند در زبان پارسی این واژه ها نبوده است و با درآمدن  ترکان کوچ نشین به ایران ایرانیان با چنین چیزهایی آشنا شده اند . البته این سخن گزاف را در باره واژگان عربی نیز می گویند . ایرانی ستیزان به نادرست و از روی کینه می گویند : « ایرانیان دارای تمدّن ناتوانی بوده اند که ناچار به ورود این کلمات همراه با خود آن وسایل شده اند .

ایران ما پیوندی از طوایف فارس، تُرک  ، کُرد ، لُک ،لُر ، تاتی ، تالشی ، تُرکمن ، گیلک ، مازندرانی ، عرب ،بلوچ و... است و فارسی نیز از توانایی های زبان های دیگر به ویژه عربی و ترکی بهره گرفته است و توانمندتر شده است . هیچ زبانی نیست که واژه ستانی نکرده باشد. مگر زبانهای مرده و فراموش شده .زبان  از آنِ همه ی بشر است. بهرهجستن از واژگان زیبایدیگران زبان را تواناتر می سازد و مردمان را به هم نزدیک می کند. اما برخی این را نشانه ناتوانی زبان می دانند . اینان هیچ آگاهی ای از دانش زبان شناسی ندارند. در زمان کورش بزرگ که در قرآن نامش به عنوان پیامبر آمده است زبان اداری کشور آرامی بود زیرا مردم ایران مردم بزرگ منشی هستند و تعصبات نابخردانه ندارند . در همان زمان کورش فرمان دا هر کس از هر آیین و نژاد و زبانی که هست در ایران آزاد است به فرهنگ خود آراسته باشد .

برای اینکه سخن به درازا نکشد و این پژوهش هدفمند باشد در باره دو واژه ی قاشق و قابلمه نوشتار زیر را نیک بخوانید .این در پاسخ ایرانی ستیزانی است که می گویند ایرانیان چنین چیزهایی نداشته اند .